23 Δεκεμβρίου

Ἁγιολόγιον

Οἱ Ἅγιοι δέκα Μάρτυρες ποὺ μαρτύρησαν στὴν Κρήτη

Ἀπὸ αὐτούς, οἱ μὲν Θεόδουλος, Σατορνίνος, Εὔπορος, Γελάσιος καὶ Εὐνικιανός, ἦταν ἀπὸ τὴν Γορτυνία τῆς Κρήτης. Ὁ Ζωτικός, ἀπὸ τὴν Κνωσσό. Ὁ Ἀγαθόπους ἀπὸ τὸ λιμένα Πανούρμου. Ὁ Βασιλειάδης (ἢ Βασιλείδης) ἀπὸ τὴν Κυδωνιά. Ὁ Εὐάρεστος καὶ ὁ Μόβιος (ἢ Πόμπιος, ἢ Πόντιος) ἀπὸ τὸ Ἡράκλειο. Ὅλοι μαρτύρησαν τὸν 3ο αἰῶνα μ.Χ., ὅταν αὐτοκράτορας ἦταν ὁ Δέκιος. Καὶ οἱ δέκα με πολὺ ζῆλο ἐργάζονταν γιὰ τὴν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου στὸ νησί. Καταγγέλθηκαν στὸν ἔπαρχο Κρήτης, ποὺ ἦταν συνώνυμος τοῦ αὐτοκράτορα, ὀνομαζόταν δηλαδὴ κι αὐτὸς Δέκιος. Ὁ ἔπαρχος, ὅταν εἶδε τὴν ἀνθηρὴ νεότητά τους καὶ τὸ ἀῤῥενωπό τους παράστημα, προσπάθησε νὰ τοὺς παρασύρει μὲ πολλὲς ὑποσχέσεις ἐγκόσμιων ἀπολαύσεων καὶ ἡδονῶν. Ἀλλὰ ὅταν εἶδε ὅτι τίποτα δὲν πετύχαινε, διέταξε νὰ τοὺς μαστιγώσουν, καὶ κατόπιν τοὺς λιθοβόλησαν. Οἱ γενναῖοι μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ ὑπέμειναν ἡρωικὰ τὰ βασανιστήρια, ἐνθυμούμενοι τὰ λόγια του ψαλμῳδοῦ: «Ἀνδρίζεσθε καὶ κραταιούσθω ἡ καρδία ὑμῶν, πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπὶ Κύριον». Δηλαδή, νὰ ἔχετε γενναῖο καὶ ἀνδρεῖο φρόνημα, καὶ ἡ καρδιά σας ἂς γίνεται κραταιὰ καὶ ἀτρόμητη, ὅλοι ἐσεῖς ποὺ ἐλπίζετε στὸν Κύριο. Κατόπιν, μὲ διαταγὴ τοῦ ἔπαρχου, οἱ στρατιῶτες ἔκοψαν μὲ τὰ ξίφη τους τὶς τίμιες κεφαλὲς τῶν δέκα χριστιανῶν Ἁγίων.

Ὁ Ὅσιος Παῦλος Ἀρχιεπίσκοπος Νεοκαισαρείας

Ἔζησε στὰ χρόνια τοῦ βασιλιᾶ Λικινίου (307-323) καὶ ἦταν ἐπίσκοπος Νεοκαισάρειας. Ξακουστὸς γιὰ τὴν ἀρετή του ὁ Παῦλος, τὸν κάλεσε ὁ Λικίνιος μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι θὰ μετέστρεφε τὸ φρόνημά του. Ἀφοῦ οὔτε μὲ ἀπειλές, οὔτε μὲ ὑποσχέσεις κατάφερε νὰ κλονίσει τὴν πίστη του, διέταξε νὰ τὸν κάψουν μὲ πυρωμένα σίδερα στὰ χέρια. Κατόπιν τὸν ἐξόρισε σὲ κάποιο φρούριο, κοντὰ στὸν ποταμὸ Εὐφράτη, ὅπου ἔμεινε μέχρι ποὺ κατέβηκε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος στὴν Ἀνατολή. Τότε ἀπελευθερώθηκε, μαζὶ μὲ ἄλλους κρατούμενους καὶ ὁ Παῦλος ἐπανῆλθε στὴν ἐπισκοπή του. Στὴν Α´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ποὺ ἔγινε στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας, ἔλαβε μέρος καὶ ἔδειξε τὰ τραύματά του, τὰ ὁποῖα ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀσπάστηκε. Κατόπιν γύρισε στὴν ἐπαρχία του, ὅπου μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια ἀπεβίωσε εἰρηνικά.

Ὁ Ἅγιος Ναούμ ὁ Θεοφόρος καὶ θαυματουργὸς

Ὑπῆρξε συνεργάτης τοῦ Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου, τὸν 9ο αἰῶνα (842), στοὺς ἀγῶνες τους γιὰ τὴν διάδοση τῆς χριστιανικῆς πίστης στὴ Βουλγαρία. Καὶ στὸ βαρὺ αὐτὸ ἔργο, ὅπου συνάντησαν μεγάλα ἐμπόδια καὶ ἐπικίνδυνες ἀντιστάσις, ἡ παρουσία τοῦ Ναοὺμ εἶχε μεγάλη ἐπίδραση. Διότι στὴ δύναμη τῆς διδασκαλίας του, πρόσθετε καὶ τὴν ἐντύπωση, ποὺ προκαλοῦσαν τὰ θαύματα ποὺ ἐνεργοῦσε μὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ναούμ, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὴν Ῥώμη, ὅπου πῆγε στὸν τότε Πάπα Ἀδριανό, πέρασε καὶ ἀπὸ τὴν Γερμανία, ὅπου ὑπῆρχαν πολλὲς καὶ διάφορες αἱρέσεις. Καὶ ἀφοῦ κήρυξε καὶ ἐκεῖ ἀγωνιζόμενος γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, ἐπανῆλθε καὶ πάλι στὴ Βουλγαρία. Ἐκεῖ, ὀργάνωσε μαζὶ μὲ ἄλλους συναγωνιστές του, σῶμα ἐσωτερικῆς ἱεραποστολῆς καὶ ἐργάστηκε θερμότατα γιὰ τὴν διάδοση τοῦ χριστιανισμοῦ μὲ τὰ κηρύγματά του καὶ τὶς συνεχεῖς διδακτικὲς περιοδεῖες του. Ὁ θάνατος τὸν βρῆκε ὄρθιο, νὰ κοπιάζει μέχρι τελευταίας του πνοῆς γιὰ τὸν εὐσεβῆ σκοπό του.

Μνήμη Ἐγκαινίων τῆς Ἁγίας Σοφίας (562 μ.Χ.)

Ὁ Ἅγιος Σχίνων

Μαρτύρησε διὰ ξίφους.

Ὁ Ὅσιος Νήφων ἐπίσκοπος Κωνσταντιανῆς

Ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ Μηναῖα. Ἡ ζωή του βρίσκεται στοὺς ἀρχαίους Κώδικες καὶ μεταγενέστερους, ὅπως στοὺς Λαυριωτικοὺς Β81 φ. 1-155,1 23 φ. 228α-278, Λ. 66 φ. 32α -58 καὶ στὸν Βατοπεδινὸ 618 φ. 143α-159. Ἡ ἐπιγραφὴ τῆς βιογραφίας του ἔχει ὡς ἑξῆς: «Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Νήφωνος τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει μὲν ἀσκήσαντος, γενομένου δὲ ἐπισκόπου Κωνσταντιανῆς κατὰ Ἀλεξάνδρειαν». Στὸν Λαυριωτικὸ Κώδικα Β 81, λέγεται ἐπίσκοπος Ἀλμυρουπόλεως καὶ ὅτι ἀπεβίωσε 23 Δεκεμβρίου. Ἀκολουθία του βρίσκεται στὸν Κώδικα Δ. δ. II τῆς Κρυπτοφέρης (Βλ. Κατάλογο Roechi σελ. 389). Ἐλεύθερη ἀπόδοση τῆς ζωῆς του ἀπὸ τὸ βυζαντινὸ χειρόγραφο, βρίσκεται στὸ βιβλίο «Ἕνας ἀσκητὴς Ἐπίσκοπος», ἔκδοση Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ (1993).

Ὁ Ἅγιος Χρυσόγονος

Ὁ Χρυσόγονος αὐτὸς εἶναι ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ ἔντυπα Μηναῖα. Ἡ μνήμη του ἀναφέρεται στὸν Σαβαϊτικὸ Κώδικα 635 τὴν ἡμέρα αὐτή, ὡς ἑξῆς: «Χρυσογόνου ἔπαρχου πόλεως Θεσσαλονίκης» (βλ. Δημητριεύσκη, Τυπικά, τόμος Β´, σελ. 365).

Ὁ Ἅγιος Πόμπιος

Ἡ μνήμη του ἀναφέρεται ἐπιγραμματικὰ στὸ «Μικρὸν Εὐχολόγιον ἢ Ἁγιασματάριον» ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας 1959, χωρὶς ἄλλες πληροφορίες. Πουθενὰ ἀλλοῦ δὲν ἀναφέρεται ἡ μνήμη του (ἴσως εἶναι τὸ ἴδιο πρόσωπο μὲ τὸν μάρτυρα Μόβιο ἢ Πόμπιο, ἀπὸ τοὺς 10 μάρτυρες τῆς Κρήτης, βλ. στὴν ἀρχὴ 23 Δεκ.).